Dr. Tahir Tamer Kumkale

tamer@kumkale.net
|
Kitaplarımdan seçmeler... Amazon'da kitaplarım



|
|
Bu yazımı Facebook'ta beğenmek veya bir arkadaşınıza göndermek (tavsiye etmek) için:
|
 |
Bugün Sovyetler Birliği dostumuzdur, komşumuzdur, müttefikimizdir. Bu dostluğa ihtiyacımız vardır. Fakat yarın ne olacağını kimse bugünden kestiremez. Tıpkı Osmanlı gibi, tıpkı Avusturya-Macaristan gibi parçalanabilir, ufalanabilir. Bugün elinde sımsıkı tuttuğu milletler avuçlarından kaçabilirler. Dünya yeni bir dengeye ulaşabilir. İşte o zaman Türkiye Cumhuriyeti Devleti ne yapacağını bilmelidir. Bizim bu dostumuzun idaresinde dili bir, inancı bir, özü bir kardeşlerimiz vardır. Onlara sahip çıkmaya hazır olmalıyız. Hazır olmak yalnız o günü susup beklemek değildir. Hazırlanmak lazımdır. Milletler buna nasıl hazırlanır? Manevi köprülerini sağlam tutarak. Dil bir köprüdür... İnanç bir köprüdür... Tarih bir köprüdür
... Köklerimize inmeli ve olayların böldüğü tarihimizin içinde bütünleşmeliyiz. Dış Türklerin bize yaklaşmasını bekleyemeyiz. Bizim onlara yaklaşmamız gereklidir.. Gazi Mustafa Kemal Atatürk - (29 Ekim 1933) |
4 ARALIK 2005 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ SONUÇLARI SEÇİM GÖZLEMCİSİ SAYIN ORHAN KİVERLİOĞLU İLE GÖRÜŞME
4 Aralık 2005 Cumhurbaşkanlığı Seçimlerini değerlendirdiğimiz KAZAKİSTAN DOSYASIna seçimleri izlemekle görevlendirilen Türk Heyetinden Sayın Orhan Kiverlioğlu ile Avrasya Bir Vakfında yaptığımız röportaj ile devam ediyorum.
T. T. KUMKALE: Kazakistan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde gözlemci sıfatı ile bulundunuz. Seçimlerin öncesi de dahil olmak üzere nasıl gerçekleştiğini anlatır mısınız?
O. KİVERLİOĞLU : Kazakistan Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Abutalip Ahmedov ile yardımcısı Konsolos Raşit Oşakbayev aylar önce bana teklifte bulunmuşlardı. Sonra Kazakistan Yüksek Seçim Komitesinden aldığım resmî davet üzerine 1 Aralık 2005 Perşembe günü (Air Astana) Kazakistan Hava Yolları uçağı ile Almatıya gittim.
T. T. KUMKALE: Yolculuk nasıl geçti?
O. KİVERLİOĞLU : Mühimce bir aksaklığın haricinde gidiş-dönüş yolculuğumun tamamı pek iyi ve rahat geçti. Uçağın Atatürk Hava Alanından kalkış saati 12:00 idi. Kazakistan İstanbul Konsolosu Raşit Oşakbayevle birlikte Yeşilköye gittik. VİPten uğurlayıp döndü. Vaktinde uçağa bindik. Fakat dakikalar, saatler geçtiği halde uçak kalkmadı. Tam beş saat uçağımızın uçmasına izin verilmedi. Meğer Türkiyeden bir şahsın Air Astanadan alacağı varmış. Alacaklı senedi tahsile koymuş, parasını alamayınca haciz kararı aldırmış. Arada böyle oluyormuş
Bu sefer de benim gidişime rastladı
Tam beş saat bekletildikten sonra uçabildik
Allahtan ki, uçağın lüks mevkiinde oturduğum için, rahatsız olmadan kitap okudum ve on saat kadar süren gidiş maceramız, ikinci defa okumakta olduğum Şu çılgın Türkler kitabını bitirmeme vesile oldu
Kaptanın ve iki hostesinin Türkiye Türkü olduğu Air Astana uçak mürettebatının içten ve sıcak ilgi ve hizmetleri arasında, mahalli saatle gece 02:00de Almatı Havaalanına indik.
T. T. KUMKALE : Kazakistanın üzerinizde bıraktığı ilk intiba ne oldu?
O. KİVERLİOĞLU : İlk intibalarımı çok müspet olarak uçakta edinmeye başladım. Uçak mürettebatının tamamının çok içten ve sıcak ilgisini gördüm. Almatı Havaalanında beni karşılayan tercüman, mihmandar ve şoför de gecenin 02:00sine rağmen hiçbir sıkılganlık ve yorgunluk emaresi hissetmedim. Üç gün boyunca çarşı pazarda, iş yerlerinde, lokantalarda, basında, devlet dairelerinde, siyasi partilerde her sınıf ve zümreden insanlarla görüştüm, tanıştım. Program çerçevesinde resmi ve özel temaslarım oldu. Hepsinin Türkiye ve Türkiye Türkleri hakkındaki kanaatleri çok iyi düzgün ve sağlam
Türkiye!.. diyorlar
Bağımsızlığımıza kavuştuğumuz zaman bir saat geçmeden bizi ilk tanıyan kardeş devlet
Bunu hiçbir zaman unutmayacağız!.. T. T. KUMKALE : Atayurtta Komünizmden görülen izler var mı?..
O. KİVERLİOĞLU : Kazakistan bağımsızlığından bu yana, hürriyet ve demokrasi ile serbest iktisadî hayata intibak etmiş ve yeni sosyal nizamı içine sindirmiştir. Kazak Türkleri demokrasiye alışmakta hızlı bir başarı gösteriyorlar. 40 yıllık tecrübeleri var gibi
Türkiye ve Avrupada gördüğünüz her malı ve eşyayı Almatıda kolaylıkla alabilirsiniz
Kolalardan renkli meşrubatlara, cep telefonlarından bilgisayar ve televizyonlara, elektrikli ve aletlerine giyim ve süs eşyasına kadar her şey ve hepsi var
Lüks ve pahalı mağazalardan yeni iş merkezlerine, marketlerden, bildiğimiz işporta ve pazarlara
Semtlerin kalitesine ve alım gücüne göre şehre serpilmiş vaziyette
Kazak Türkleri, hürriyeti sevmiş ve hazmetmiş insanlardır
Hepsi ümit dolu
İstikbale güvenle bakıyorlar
Komünizmden yaşayan sosyal ve ekonomik iz yok
Almatıya modern ve kalkınan şehir havasını veren yeni imar ve inşa hamlesi karşısında, komünizmin ürkütücü soğuk yüzünü mahcubiyetle yansıtan eski mahallelerdeki işçi lojmanları, bana göre hürriyetle komünizm arasındaki dağ çapındaki farkın en yalçın ve çarpıcı numunesi
Mahcubiyet içinde
Zira, hür medeniyetin büyüleyici güzelliği karşısında; üç-dört katlı, tek parça halinde bazı yerlerde birkaç yüz metre uzunluğundaki cehennemî bir mahzeni hatırlatan asık suratlı bu işçi yurtları, itaatten başka hakları olmayan insanlara yıllarca ailevî hapishane koğuşları olarak hizmet vermiş
Her dört aileye müşterek kullanılan, kapısı ve suyu olmayan bir helâ ve aynı ailelere bir tek mutfak
İşte komünizmin insanlığa ibret dolu bakiyesi ve mirası
Kazakistan da Cumhurbaşkanı Nazarbayev ciddi yatırım hamleleri ile memleketin çehresini hızla modernleştirmekte ve buna önem vermektedir. Komünizmin, bir an, evvel, utancından ölmek ister gibi yıkılmayı bekleyen suratsız yapılar ve hatıra eşyası satan dükkânlarda orak-çekiçli anahtarlıklar ve Leninin resmi işlenmiş ucuz çakmalar işte komünizmin görülebilen izleri
Fakat Rusya dili ve kültürü ilk anda kendisini gösteriyor
Rusçaya ve onun tesirine son vermek uzun yıllar alacağa benziyor
T. T. KUMKALE: Kazakistanın eski başşehri (Alma Ata) Almatıda modern şehircilik imar ve inşa vaziyetini nasıl buldunuz ?
O. KİVERLİOĞLU : Almatı baş döndürücü hızla modernleşiyor. Şehir bir şantiye manzarasında
Beş yıldızlı oteller, çok katlı, iş ve kültür maksatlı iş merkezleri, yüksek apartmanlar, müstakil lüks villalar papatya tarlasını kaplayan çiçekler misali
Türklerin Almatı da inşa ettikleri sanat şaheseri Merkez Camii Kazakistanın ebedî hürriyet nişanesi halinde parlamaktadır
İnşaat sektörü Almatıda karınca gibi çalışmakta
Şimdilik Kazakistanda inşaat sektörünün yıldızı Tük işadamları görünüyor. Fakat Alman Şirketleri bu sahaya yeni yeni el atmaya başlamış. Türk Şirketleri rekabete hazır olmalıdırlar. Kazakistan nüfusunun yüzde 4ünü Almanların teşkil ettiğini asla unutmamalı
Almatı, geniş caddelere sahip temiz bir şehirdir. Şehrin, yamacında kurulduğu dağın mesire yerlerini ve kayak merkezini gezmek fırsatı bulduk
Şehirdeki cadde ve sokaklarda, dağdaki gezi ve eğlence yerlerinde atılmış bir tek çöp, kâğıt, yemek artığı v.s. bulamadık
Her taraf tertemiz
Almatı iki milyonluk bir şehir
Arazi çanak tabir edilen bir coğrafyaya sahip. Dağın eteğinde ovaya doğru yayılmış ve etrafı dağlarla çevrili
Hava akımı olmadığından zaman zaman kirlilik yaşanmaktadır
Dağa doğru çıktıkça oksijenin ve havanın en güzeli sizi sarmaya başlar
T. T. KUMKALE :Kazakistanda Rusça ve Rus kültürü tesirinin çapı sizce nedir?
O. KİVERLİOĞLU : Komünizmin 70 senelik ömründe Rus ve Rusça lisanı, bu rejimin kılavuzluğunu öncülüğünü ve koruyuculuğunu yapmış
Bu münasebetle rejim, insanların beynine Rusça olarak tohumunu atmış ve yerleşmiştir. Rus, komünizmi başka iklimlere taşıyarak rejime hizmet ederken, komünizm de insanların Rusça düşünmesine, Rusça görmesine, Rusça konuşup yazmasına hizmet etmiştir
Bağımsızlığa kadar serbest ve konuşulması mecburi tek dil. Rusça
Okullarda eğitim dili Rusça
İşte, devlette, ailede, sanatta, sporda her yerde Rusça konuşmaya, beyin Rusça düşünmeye alışmış bir kere
Cumhurbaşkanı Nazarbayevin yaptığı en önemli inkılâp, Rusçayı okullardan ve resmi dil olmaktan çıkarmasıdır
Bugün Okullarda ve Üniversitelerde Kazak Türkçesi ile eğitim yapılmaktadır... Rusça lisanı ancak yabancı dil sınıfından kabul edilmekte ve bir okulda İngilizce, Almanca, Türkçe, Fransızca ne kadar okutuluyorsa Rusçada o kadar
Başkan Nazarbayevin bu çok hayatî ve lüzumlu kararı Kazakistanın Kazaklaşması mevzuunda en isabetli kararıdır. Buna rağmen gündelik hayatta insanların ilk hatırına ve kolayına gelen lisan Ruşçadır
İnsanın beynine ruhuna işlemiş bu tesiri ortadan kaldırmak öyle kolay olmayacak
Tercümanımla mihmandarım her seferinde birbirleri ile Rusça konuşmalarını ancak benim müdahalemle Kazakçaya çevirirlerdi
Aile hayatında da hakim lisan Rusçadır
Aile fertleri birbirleri ile, hele kapı komşusu dahi olsa başkaları ile mutlaka Rusça konuşurlar
Bunu ziyaret ettiğimiz bir Kazak Türkünün evinde görünce; Acaba komünist rejiminin ve KGBnin baskısının devam ettiği vehmini mi taşıyorsunuz da ihbar edilirim korkusu ile mi Rusça konuşuyorsunuz?... soruma; sadece alışkanlık
Öyle kolayımıza geliyor
cevabını vermişlerdi
Dünyanın en geniş arazisine sahip birkaç devletten birisi olan Kazakistanın 17 milyonluk nüfusunun yüzde 35i civarında Rus olması, Rusçadan sıyrılma işini daha da zorlaştırmaktadır
Düne kadar hakim ve efendi olan Ruslar, bugünde Kazakistanın ciddiye alınması icabeden güçte nüfusa sahip vatandaşlarıdır ve hâlâ psikolojik itibar görmektedirler
Devlet dairelerinde önemli mevkilerde olanları var
Bir de hükümette bir Rus bakan mevcuttur
Vaziyetin memnuniyet verici tarafı Kazak Türkleri ile vatandaşları Ruslar arasında herhangi bir çekişme, kavga gibi tatsızlık yoktur
Kazakistanda Almanlar sessiz ve derinden gitmektedirler
Bir gün Kazakistanda sosyal bir huzursuzluk başlarsa bunun sebebini oradaki Almanlarda ve Almanların tahrik ettikleri diğer bazı hesapta olmayan unsurlarda aramak mecburiyeti baş gösterecek
T. T. KUMKALE:Böyle bir ihtimale nereden vardınız. Kazakistanda böyle bir ırk ve nüfus kargaşası tehlikesi var mı?...
O. KİVERLİOĞLU : Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayevin başarılı ve dirayetli idaresinde şimdilik böyle bir tehlike uzak görünmektedir
Ancak unutulmamalıdır ki su uyur düşman uyumaz!.. Türk Atasözleri boşuna söylenmemiştir
T. T. KUMKALE :Orada başka ırk ve kökten gelen milletler var mı, durumları nedir?...
O. KİVERLİOĞLU : Gördüğüm ve anlatılan kadarı ile Kazakistanda 250 bin civarında Ahıska Türkü ona yakın Kırım Türkü, bir miktar Uygur, Özbek, Türkmen, Kırgız ve Azeri Türkü ve Çinli de var
T. T. KUMKALE: Seçim gözlemcisi olarak, görevli bulunduğunuz Almatıdaki çalışmalarınızın seyri hakkında bilgi verir misiniz?
O. KİVERLİOĞLU : Programlaştırılmış çalışmalarımı üç bölümde sıralayabilirim
1- Seçim öncesi resmi ziyaretler 2- Seçim öncesi serbest program 3- Seçim günü faaliyetleri
T. T. KUMKALE: Seçim öncesi resmi ziyaretlerden başlayalım mı?
O. KİVERLİOĞLU: Programımda diğer gözlemcilerinkinden ayrıca Kazakistan Stratejik Araştırma Merkezini ziyaret vardı ve ilk ziyaretimi bizim ASAM (Avrasya Stratejik Araştırma Merkezi) benzeri bu kuruluşa yaptım
Tercümanım Dışişleri Bakanlığında 3. Katip Medet A. Smagul mihmandarlar Dr. Kenjebulat Torsunbayev ve Üniversitede Türk Dili Hocası Aymuhammetov Ayat Sayahanoğlu ile beraber gittik. Merkezin Direktörü Dr. Bulak Sultanov yardımcıları Marian A. Abıshenova ve Askar K. Nursha ile birlikte bizi karşıladı ve odasında Kazakistan Stratejik Araştırmalar Merkezi faaliyetleri ve yayınları hakkında geniş izahatlarda bulundu
Bilgisayarda internet sitesi üzerinde bilgi verdi. Yayınladıkları dergiyi ve kitaplardan bazılarını hediye etti
Bilhassa Almanyada bastırdıkları üç kitaptan bahsetti. Bu kitapların bir tanesi, ASAMın Türkçe bastığı Cumhurbaşkanı Nur Sultan Nazarbayevin kaleme aldığı Kritik On Yıl kitabının Almanca baskısı idi. Dr. Sultanova, bu kitabın 2003de Türkiyede ASAM tarafından Türkçe neşredildiğini söyleyince, çok heyecanlandığını, memnuniyetle bunu öğrenmiş olduğunu fakat henüz ellerine geçmediğini ifade etti
Dönüşte ASAMın bu kitabından kendisine gönderdim
Tarafsız gözlemci sıfatım münasebeti ile Nazarbayev imzalı kitaptan Kazakistana götürmemiştim. Kitap yerine, yakamdaki Avrasya Bir Vakfı rozetimi Dr. Bulat Sultanovun yakasına taktım. Kazakistan Stratejik Araştırma Merkezinin diğer idarecileri de kendi ihtisas sahaları ile ilgili bilgiler verdikten sonra, karşılıklı davet ve iyi temennilerle bu ziyaretimizi tamamladık
T. T. KUMKALE: Bu merkezi ASAMla mukayese imkânı bulmuş olmalısınız
O. KİVERLİOĞLU : Kazakistan Stratejik Araştırma Merkezi daha yolun başlangıcında
ASAMla mukayese edilemeyecek kadar yeni ve dar çaplı
Fakat istikbal için ümit veriyor
Direktör ve yardımcıları arzulu ve azimli gördüm. İşlerini seviyor ve geleceğe hazırlanıyorlar
Meslekî sıkı temas halinde oldukları Alman Stratejik teşekküllerinden bu konuda bilgi ve tecrübeler alacaklar kanaatindeyim
T. T. KUMKALE : Seçime katılan bütün adayların seçim merkezlerini ziyaret etme imkanı bulabildiniz mi?
O. KİVERLİOĞLU : Programa göre Cumhurbaşkanlığına aday olanların hepsinin seçim merkezlerini ziyaretlerimiz vardı
Nazarbayev dahil beş aday yarışıyordu
Programa göre hepsinin seçim merkezlerini, memleket çapındaki seçim başkanlarını ve ekiplerini ziyaret ettik. Karşılıklı fikir teatisinde bulunduk
Cumhurbaşkanı Nazarbayev ile iki muhalefet adayın seçim merkezlerini Ankaradan gelen Eski Milletvekili Ömer Bilginle diğer ikisini tek başıma tercüman ve yardımcı ekibimle ziyaret ettik.
T. T. KUMKALE: Türkiyeden kaç gözlemci vardı ve bunlarla seçim öncesi ve sonrasında görüşmek fırsatı bulabildiniz mi?
O. KİVERLİOĞLU : Türkiyenin Almatı Büyükelçisi H. Taner Sebenin seçim gözlemcilerine verdiği yemeğe katılanlar şunlardı: AKP Milletvekili ve Genel Başkan Yardımcısı eski Valilerimizden ve MTTBden arkadaşım Necati Çetinkaya, AKP Milletvekili ve MTTBden arkadaşım Mehmet Çiçek, AKP Milletvekili, Aydınlar Ocağı üyesi ve AKP İstanbul Kurucu İl Başkanı Alaattin Büyükkaya AKP Milletvekili Zeynep Armağan Uslu, Eski Milletvekili Ömer Bilgin, CHP Tokat Milletvekili Orhan Ziya Diren ile birlikte yedi kişi idik
AKP Milletvekilleri Çetinkaya, Çiçek ve Zeynep Armağan Uslu Astanada, diğerlerimiz Almatıda vazife almıştık. Kazakistan yüksek seçim komitesinin, Seçim Gözlemcilerini, bilgilendirme toplantısına katılan tek Türk gözlemci bendim
Bunun dışında, bahsettiğim gezilerle, altı seçim bölgesinde Ömer Bilginle beraberdik. Ayrıca Almatı Valiliğini de Bilgin ile ziyaret ettik ve seçim günü (4 Aralık 2005) Saat : 18:00 de Kazakistan Milletlerarası Medya Merkezinde Bilginle birlikte bir basın toplantısı yaptık. Diğer Milletvekillerini Büyükelçimizin yemeğinden evvel ve sonra hiç görmedim. Almatıya bağlı civar yerlerde çalışmış olabilirler. Çetinkaya ve arkadaşları yemekten sonra Astanaya gitmişlerdi. T. T. KUMKALE: Cumhurbaşkanı Adayları hakkındaki intibalarınız nelerdir?
O. KİVERLİOĞLU : Dünyanın her ikliminde seçimlere üç gün kala, netice görülür yahut hissedilir. Kazakistanda da farklı bir şey yoktu
Nazarbayevin kazanacağı belli oluyordu. İşçi, iş adamı, yaşlı, genç, dar gelirli, zengin, öğrenci, kadın, erkek, kime sordumsa, Nazarbayev cevabını almıştım. Kazakistan seçmeni, kendi geleceğini Nazarbayevde görüyor
Ona ümit bağlamıştı
Vatandaş Nazarbayevi zeki, çalışkan, yapıcı, hamleci, ileri görüşlü, kalkınmacı ve usta bir devlet adamı görmektedir
Muhalif diğer adaylar vatandaşların bu tespitlerinin farkında
Buna rağmen demokrasinin çok seslilik usulüne uyulmuş ve toplam beş aday yarışa girmiş
Seçim Genel Merkezlerinin hepsine seviyeli, birbirine yakın hareketlilik vardı. Demokratik yarışın, rekabet ve muhalefetin gereği yerine getiriliyordu
Çok lüks ve yepyeni cip ve arabaların kapısında sıralandığı ve bazı idarecilerinin boynunda tektip sarı renkli atkıların sallandığı bir muhalif adayın merkezinden başka sert ve ateşli konuşmaların yapıldığı hiçbir seçim karargâhı görmedik
Bu ve diğer seçim merkezlerinde hep aynı şeyi tekrarladım: Demokrasi, çok seslilik oluşunun yanında, siyasî hazım ve sabır sanatıdır
Batı iki yüz yılda, biz altmış yılda ancak bugüne gelebildik
Hâla ufak tefek aksaklıklarımız olabiliyor
Her şey zamanla yoluna girecek
Elbette muhalefet olacak ve muhalefet yapacaksınız. Ancak bunu kendiniz ve Kazakistan için yapınız, Başkaları için değil
Batılıların, Avrupa ve Amerikalıların tahriklerine asla kapılmayınız ve biliniz ki onlar sizin dostlarınız değiller
Sizi değil toprağınızın altındaki petrolü ve madenlerinizi seviyorlar
Sizi kavgaya tutuştururlar ki toprağınızın cevherlerinden istifade edebilirsinler
Kazakistan size lâzımdır. Bunu düşünerek yolunuza devam ediniz..
T. T. KUMKALE: Seçim öncesi serbest programınız nasıl gerçekleşti?
O. KİVERLİOĞLU : Seçim öncesi resmi faaliyetlerimizin dışında, TC. Almatı Büyük Elçimiz H. Taner Sebenin bir davetini almıştık
Daha önce bahsettiğim gözlemci milletvekili arkadaşlarla elçilikteki yemekte buluştuk
Büyükelçimiz Taner Seben Kazakistana yeni tayin edilmiş olmasına rağmen, ülkeyi tanımış, olup biteni anlamış gayretli bilgili ve tecrübeli bir diplomat
Bizi aydınlatmak üzere edebî bir sanat ahengi içinde bilgilendirerek, ehliyet ve vukûfiyetini ortaya koydu
Büyükelçimiz yemek ve sohbet boyunca bana bildiğimiz Türklük firarisi (monşer) tipinden farklı ve kaybedilmemiş bir kıymet halinde göründü
Sıcak ve sempatik alâka ve nezaketinde AKPli iktidar Milletvekillerimizin mevcudiyetinin tesirli olabileceğini zannetmiyorum
Büyükelçiliğimizin sevecenliğinde tabiilik gördüğümü ifade edebilirim
Arkadaşım Ömer Bilgin, beni ilk gün Almatıda bulunan Türk iş adamlarımızdan ikisi ile tanıştırmıştı. İşadamları ertesi gün akşamı yemekli bir toplantı tertipleyeceklerini ve bir konuşma yapmamı talep ettiler
3 Aralık Cumartesi akşamı büyük ve lüks bir lokantada 40 civarında iş adamlarının U şeklinde dizilmiş masaların orta yerine bizi yerleştirdiler
Ömer Bilginin bizi tanıtmasından sonra, bir saatlik bile olsa, Vatan hasretini gidermelerine vesile olabilecek konuşmamın ardından, bir işadamı kulağıma eğilerek; İnanın, sizin konuşmanızdan sonra, işime saha ciddi sarılmaya karar verdim. Siz bana çok önemli bir iş yaptığımı ve önemli insan olduğumu ve Türkiye Cumhuriyetinin benden çok şey beklediğini ilham ettiniz. Kendime güvenim arttı. Şevk ve azim oldum
Meğer biz sadece para kazanmaya çalışan basit tüccarlar değilmişiz
Sağ olunuz dedikten sonra adamın yüzüne baktım. Gözleri çakmak çakmak parlamaya başlamıştı
Bazı lüks mağazalarda Türk mamullerini görünce hele en lüks marketlerde, Ülker ve Etiden meydana gelmiş bisküvi duvarlarıyla karşılaşınca Koska Helvalarına ve onlarca Türk markasına bakınca, başım bulutlara varacak çapta dikleşiyordu
Paşabahçe şişe-cam mamullerinin en kaliteli vitrinlerde parlayarak göz kırpışları, mankenlerin üzerinde madde asaleti ile boy gösteren deri elbiselerin Türk etiketi taşıması insana başka bir gurur ve mutluluk bahşediyor
Kaldığım Otel Kazakistanın en kaliteli beş yıldızlısı
İsmi Ankara Oteli Türk iş adamlarının Almatının yeniden imarına muazzam hediyesi... Türk iş adamları Kazakistanın imar ve inşasında ciddi ve kaliteli hizmetlerin sahibidirler
Seneler evvel iyi olmayan kimseler işadamı kılığında Atayurduna gidip kötü şöhret edinmişlerse de, bugün doğru yatırımcı ve iş adamları eski kötü intiba ve puanları silmeye başlamış vaziyetteler
Bugün Türk İşadamlarının yaptıkları her iş iyi doğru ve güzeldir, kalitelidir
Türk malları aranmakta
Türk mamulleri tercih edilmektedir. Türk mamulleri Çinin ucuz eşyası karşısında aşılmaz duvar haline gelmeye başlamıştır..
T. T. KUMKALE: Almatıda seçimin, şehrin dış çehresine yansıması nasıldı?
O. KİVERLİOĞLU : Bizdeki çingene panayırıma çevrilmiş seçim manzarası görmedim
Şehrin belli cadde ve meydanlarında Cumhurbaşkanı adaylarının muhtemel kiralık Billboardlarda resim ve seçim sloganları yer almıştı. Her adayın seçim merkezi olduğu hemen fark edilen karargâhları vardı
Seçimden evvelki iki günde birkaç seçim konu oyu gördük. Seçim merkezlerinde kitapçıklar, seçim bildirileri, kalemler dağıtılıyordu. Fakat her şey seviyeli bir olgun hava içinde geçiyordu
Kavga, gürültü ve curcuna yoktu. Ses ve görüntü kirliliği yoktu
Herkes kendi işinde gücünde
Kimse zaten şamata ile ilgi değil
Yinede seçime iştirak yüzde 70lerde oldu
T. T. KUMKALE: 4 Aralık seçim gününüz nasıl geçti?
O. KİVERLİOĞLU : Bana verilen programda gezmem gereken altı seçim bölgesi yazıyordu. Ömer Bilginle birlikte iki seçim mahallini gezdikten sonra ayrıldık. Seçimin bitiş saati olan akşam saat 21:00e kadar tek başıma yardımcı ekibimle beraber 14 seçim bölgesini görmüş olduk
Almatı şehrini kaç defa bir baştan diğerine dolaştık
Gittiğimiz her seçim bölgesinde, seçim gözlemcilerinin intiba ve kanaatlerini yazmak üzere hazırlanmış defterlere fikrimi yazarak imzaladım
Her sandıkta demokrasinin şartlarını gördüm. Tarafsızlık, adil davranış, eşitlik, huzur ve sükun gördüm
Bunları da gözlem defterlerine ayrı ayrı yazdım
T. T. KUMKALE : Oy verme işlemi nasıl gerçekleşiyordu?..
O. KİVERLİOĞLU : Her seçim bölgesinde iki ayrı şekilde oy kullanılmakta
Seçmen isterse elektronik kartlarla seçim kulübesine girer. Bilgisayara bağlı bir cihaza elindeki kartı yerleştirerek istediğine oyunu kullanır
Yahut bildiğimiz şekli ile oy pusulasını kulübeye götürür, dilediğine işaretini koyarak oyunu salonun ortasındaki şeffaf seçim sandığına atar
Her iki oy verme şekline de ayrı ayrı müracaat eden seçmenler vardı
T. T. KUMKALE: Kazakistan seçim sisteminde dikkatinizi çeken özel bir durum oldu mu?
O. KİVERLİOĞLU: Dikkatimi, takdir ve tebriklerimi çekenler oldu: Bunları şöyle sıralayabilirim;
- Gittiğimiz her seçim bölgesinde hoparlörlerle dışarıya verilmiş müziklerle karşılaştık. Bazı okullarda seçmenleri okulun folklor ekibi karşılıyordu
İlkinde bunun gözlemciler için merasim olduğunu zannettim, değilmiş
Birçok seçim gölgesinde binaların hem de içinde bir köşede müzik gurupları programlarını yürütüyorlardı
İnsanları rahatsız etmeyecek neviden
- Bazı seçim bölgelerinde, binaların bahçesinde, oyunu kullanacak seçmenlere etli Türkistan pilâvı ücretsiz ikram edilmekte idi. Gittiğimiz seçim bölgelerinde Türk olduğumuzu öğrenince, derhal bir tabak pilav elimize sıkıştırılıyordu
Tatları hâla damağımda
- Her seçim mahallinde Kazakistandaki siyasi parti gözlemcilerine de özel bir yer ayrılmıştı. Seçime iştirak etsin etmesin, her parti her seçim bölgesine bir gözlemci müşahit görevlendirmek hakkına sahip
Gittiğimiz her sandık mahallinde, bu gözlemcileri itina ile ayrılmış yerlerinde oturmuş, etrafı kontrol ederken yahut not alırken gördük
- Oy verme yaşına gelip ilk defa oy kullanacak gençlere Kazakistanda her seçim bölgesinde ayrı ayrı hediyeler verilmektedir
Hediyeler her yerde aynı değil
Bazı bölgelerde genç kızlara ve genç erkeklere verilecek hediyeler bile ayrı seçilmiş
Bir seçim bölgesinde ilk defa oy kullanan bir genç erkeğe verilen kol saatini, sandık başkanı benim vermemi rica etmişti. Saati delikanlının koluna taktığımda Türk olduğumu öğrenince sevincinde ağlamadan edemedi
Hediyelerin sebebini sorduğumda teşvik için olduğu cevabını verdiler
T. T. KUMKALE: Bir basın toplantısı yaptığınızı söylemiştiniz. Bu da bir seçim gözlem geleneği mi?
O. KİVERLİOĞLU : Hayır, gelenek değil
İhtiyaçtan
T. T. KUMKALE: Hangi ihtiyaçtan?..
O. KİVERLİOĞLU : Azerbaycanda emperyalist Batının tahrikçi gözlemcilerinin oynadıkları oyunu bizim Türk gözlemcilerini nasıl oyun haricinde bıraktıklarını, basın ve TVden öğrenmiştim. Seçim günü Ömer Bilgin arkadaşımla kararlaştırdık ve tercümanlarımız vasıtası ile gerekli teşebbüslerde bulunarak seçim günü akşam saat 18.00 de Kazakistan Uluslararası Medya Merkezinde basın toplantısını gerçekleştirdik. Elli civarında muhabir fotoğrafçı ve kameraman vardı
Ömer Bilgin her zaman ki nazik ve kaliteli üslubu ile açılışı yapıp beni tanıttıktan sonra mikrofonu uzattı
Seçim gözlem çalışmalarımızı özetledikten sonra, Türkiyedeki satılmış mandacı basından yüreği yanan biri olarak, Kazakistan Basınına: Ellerinizdeki kalemleriniz, fotoğraf makineleriniz, bilgisayar tuşlarınız, mikrofon ve kameralarınız çağımızın en tesirli, hem yapıcı hem yıkıcı silahlarıdır
Emperyalist Barbar Batı istiyor diye, Soroz, Amerika, Avrupa Birliği istiyor diye bu silahları kendi vatandaşlarınızın göğsüne, vatanınızın bağrına, devletinizin temeline çevirmeyiniz
Bu vatan önce size lâzım
Hürriyetin ve bağımsızlığın kıymetin herkesten iyi bilirsiniz
Kazakistan zarar görürse, siz isteseniz de huzurlu ve mutlu olamazsınız
Emperyalizmin alçakça oyunlarına gelmeyiniz. Silâhlarınız sizin namusunuzdur. Onları satmayınız ve vatanınızı ve milletinizi koruyunuz
tavsiye ve ikaz sınıfından cümlelerle toplantıyı kapattık
Bununla da yetinmeyerek kendi el yazımla kaleme aldığım ve Ömer Bilginle beraber imzaladığımız Seçim Gözlem Raporumuzu fotokopi ile çoğaltarak resmi makamlara verdik
Sandık sayım işlemlerini gözetledikten sonra yazdığım raporu, bazı gözlemcilerin muhtemel yalan, tahrik ve iftiralarına karşı bu da basın toplantısından ayrıca bir tedbir hareketi olmuştu
Bütün Kazakistan TV kanalları basın toplantımızı verdi
Türkiyeden de birçok kanalın toplantıyı ve haberlerinde konu ettiğini öğrendim
Basın toplantısından sonra bir gazetecinin konuşmam hakkında; Ben bu adamın konuştuklarında medeni cesareti tanımış oldum. Sözlerini naklettiklerinde tercümanıma; Bunu, -güle güle- diyen uğurlama mesajı olarak kabul ediyorum. diyerek teşekkür ettim
T. T. KUMKALE : Seçim Gözlem Raporunu görebilir miyiz? O. KİVERLİOĞLU : Ömer Bilgin ve Orhan Kiverlioğlu imzası taşıyan bu raporumuz aynen şöyledir:
05 Aralık2005
04 Aralık 2005 tarihinde yapılan Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili Seçim Gözlem Raporu:
1- Kazakistanın Almatı şehir merkezinde değişik kesim ve sınıflar arasında yaptığımız araştırma ve gözlemlerimizde, halkın her sınıf ve kesiminin hür iradesi ile oy kullanacağını ifade ettiklerini tesbit ettik.
2- Halk kesimleri muhalefetin bulunmasını tabîi karşılamıştır
3- Halk, seçim konusunda devletin hiçbir baskısının olmadığını, oy vermek konusunda hiç kimseden herhangi bir baskıya maruz kalamadığını açık ve net olarak belirtmektedir.
4- Kazakistan halkı, bilhassa Avrupa ve Amerikalıların bu seçimi fırsat bilerek, kışkırtmalarda bulunacağından ve huzursuzluk doğmasından endişe etmektedir.
5- Kazakistan halkı, her sınıf ve kesimi ile Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayevden çok memnun olduğunu açıkça belirtmektedir. Halk Nazarbayevi akıllı, çalışkan, çok bilgili, kalkınmacı bir lider ve başkan kabul etmektedir.
6- Halk göre, Nazarbayev, İnsanlara Kazak(Türk) şuurunu azandırmaktadır
7- Seçim günü olan 04 Aralık Pazar 2005 tarihinde, gün boyunca Almatının değişik semt ve mahallelerinde kurulmuş bulunan seçim sandıklarını gezerek kontrol ettik. Bu kontrollerimizde herhangi aksaklık, zorlama, kasıtlı yönlendirme, teşvik, engelleme ve hiçbir baskıya rastlamadık
Almatı şehrinde Cumhurbaşkanlığı seçimi, hür ve demokratik ve bağımsız iradenin hakim olduğu ortamda gerçekleştiğini gözlemledik.
8- Oy vermek gibi, sayım işlemleri de eşit, adilane ve demokratik ortamlarda gerçekleşmiştir.
9- 04 Aralık 2005 Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı seçimi Almatı şehrinde tam demokratik ölçüde, huzurlu ve sakin geçmiştir.
10-Bizler; Eski Milletvekili Ömer BİLGİN ve Avrasya Bir Vakfı Genel Müdürü Orhan KİVERLİOĞLU, seçim gözlemcileri olarak, 10 maddeden oluşan bu raporu, tarafsızlık ölçüsü içinde, görev bilerek, bu sorumluluk şuurunda yazdığımızı ve imza ettiğimizi beyan ederiz. 04 Aralık 2005 Saat: 21:00
Gözlemci Gözlemci Ömer BİLGİN Orhan KİVERLİOĞLU Eski Milletvekili Avrasya Bir Vakfı Genel Müdürü
T. T. KUMKALE: Son Sözlerinizi alabilir miyim?
O. KİVERLİOĞLU : 05 Aralık Pazartesi sabahı, gönlümüzü Ata yurtta bırakarak, Air Atsana ile Anayurda kanat açtık
Kazakistanın Ankara Büyükelçiliğinin aşağıda yer verdiğim Seçim Sonuçları bildirisi ile Üçüncü kez Cumhurbaşkanı seçilen Nur Sultan Nazarbayeve başarılar diliyorum.
Kazakistan Ankara Büyükelçiliği Özel Basın Bildirisi: 4 Aralık 2005 tarihinde Kazakistanda olağan Cumhurbaşkanlık Seçimleri gerçekleştirildi. Genel oylama 9580 seçim bölgesinde düzenlendi. Merkez Seçim Komisyonunun bilgilerine göre, toplam olarak 8 milyon 880 bin kayıtlı seçmen listesinden 6 milyon 850 bin seçmen seçime katıldı. Yani katılım oranı %77 olarak gerçekleştirildi. 1447 seçim bölgesinde yani 3 milyon veya %35 seçmenlere alternatifli oylama biçimi sunuldu. Elektronik seçim sistemi Saylau veya kağıt oy pusulası üzerinde seçmenler kendi oylarını kullandılar. Elektronik seçim sistemini 400 bin seçmen veya %13,8 tercih etti. Seçim Günü seçim bölgelerinde 11 binden fazla Kazakistan Cumhurbaşkanı Adaylarının mutemet adamları, 1 binden fazla yabancı devletler, uluslararası kurumları ve basın organların gözlemcileri, 16,5 binden fazla siyasi partilerin gözlemcileri, 5,6 binden fazla toplum örgütlerin gözlemcileri ve 500den fazla Kazakistan basın ve yayın organları mensupları izleme sürecine katıldılar. Oy pusulalarında 5 kayıtlı Kazakistan Cumhurbaşkanı Adayların isimleri verildi. Otan Siyasi Partisi Adayı Nur sultan NAZARBAYEV için 6100694 veya 91,01% seçmen oy verdi. Katılım oranı ve ara sonuçları Kazakistan Cumhurbaşkanlık Seçimlerin resmi olarak gerçekleşmiş olduğunu ilan etmeye müsaade ediyor. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan NAZARBAYEVin seçilmiş olduğunu duyuruyoruz. Hayırlı olsun!
Sonuç olarak; Sayın Orhan Kiverlioğlunun Cumhurbaşkanlığı Seçimi gözlemlerinden de anlaşılacağı gibi Orta Asyanın önemli Türk devletlerinden biri olan dost ve kardeş Kazakistanda demokratik yaşam yolunda önemli mesafeler alınmıştır. Türk devletlerinin her alanda gelişmesin yalnız kendilerine değil, bütün Türk dünyasına katkıları olacağını değerlendiriyorum.
Dr. Tahir Tamer Kumkale 2 Ocak 2006 Pazartesi |
|
|